گاز بوتان (Butane)

گاز بوتان یکی از هیدروکربن‌های سبک از خانواده آلکان‌هاست که با فرمول شیمیایی ‎C₄H₁₀‎ شناخته می‌شود. این گاز در دمای معمولی به حالت بی‌رنگ، بی‌بو و قابل اشتعال وجود دارد. بوتان معمولاً از فرآیندهای پالایش نفت خام و استخراج گاز طبیعی به‌دست می‌آید و به‌دلیل انرژی گرمایی زیاد و سهولت در مایع‌سازی، در بسیاری از صنایع و مصارف روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استعلام قیمت و مشاوره رایگان
MSDS Logo

MSDS

مشاهده گواهی
MSDS

مشاهده گواهی

منوی تب ریسپانسیو
تاریخچه خواص فیزیکی و شیمیایی موارد ایمنی و خطرات فرآیند تولید انواع سیلندر استعلام قیمت سوالات متداول

تاریخچه گاز بوتان

بوتان برای نخستین بار در اوایل قرن نوزدهم در مطالعات مربوط به نفت خام و گاز طبیعی شناخته شد. دانشمندان بررسی کردند که چگونه ترکیبات مختلف هیدروکربنی قابل جدا شدن‌اند و بوتان استخراج شد. با پیشرفت فناوری‌های تقطیر و جداسازی، بوتان به گریدهای مختلفی دست یافت: از بوتان صنعتی که کاربرد سوختی دارد تا بوتان خالص برای مصارف آزمایشگاهی و شیمیایی. امروزه بوتان نه تنها به عنوان یک سوخت در زندگی روزمره شناخته می‌شود، بلکه ماده اولیه حیاتی در صنایع پتروشیمی، تولید پلاستیک‌ها و ترکیبات ارگانیک است.

در حالت فشرده، گاز بوتان به مایع تبدیل می‌شود و همین ویژگی باعث شده که ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل آن آسان‌تر از بسیاری از گازهای دیگر باشد. این گاز معمولاً همراه با پروپان در ترکیب گاز مایع (LPG) وجود دارد و در فصول گرم سال نسبت بوتان در این ترکیب بیشتر است، زیرا در دمای پایین‌تر به‌راحتی تبخیر می‌شود.

از نظر کاربرد، بوتان نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره دارد. از کپسول‌های گاز قابل‌حمل گرفته تا فندک‌ها و اجاق‌های کمپینگ، همگی از بوتان به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند. در صنایع پتروشیمی نیز بوتان به‌عنوان ماده اولیه تولید بوتادین، ایزوبوتان و سایر ترکیبات آلی به‌کار می‌رود که این مواد پایه‌ی تولید پلاستیک‌ها، لاستیک مصنوعی و سوخت‌های خاص هستند.

خواص فیزیکی و شیمیایی گاز بوتان

گاز بوتان با فرمول شیمیایی C₄H₁₀، شامل دو ایزومر اصلی است که یکی نرمال بوتان با زنجیره کربنی مستقیم و دیگری ایزوبوتان با ساختار شاخه‌دار می‌باشد. در شرایط استاندارد، بوتان به صورت گازی بی‌رنگ و بی‌بو است؛ اما معمولا برای ایمنی، بوگیر به آن افزوده می‌شود تا در صورت نشت قابل تشخیص باشد. نقطه جوش این گاز تقریباً منفی نیم درجه سانتی‌گراد است و نقطه ذوب آن به حدود منفی ۱۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. چگالی بوتان از هوا بیشتر است، بنابراین در صورت نشت، تمایل دارد در سطوح پایین جمع شود که این موضوع خطر انفجار را افزایش می‌دهد. محدوده اشتعال گاز بوتان بین ۱.۶ تا ۸.۴ درصد در هوا است که نشان‌دهنده حساسیت بالای آن به شعله و جرقه می‌باشد. بوتان در آب تقریباً غیرقابل حل است اما در حلال‌های آلی به خوبی حل می‌شود، ویژگی‌ای که آن را برای کاربردهای شیمیایی و آزمایشگاهی مناسب می‌کند. انواع مختلف بوتان، مانند بوتان صنعتی و بوتان خالص، بسته به میزان ناخالصی‌ها و فرآیند تولید، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کمی متفاوتی دارند که این تفاوت‌ها می‌تواند بر عملکرد آنها در مصارف مختلف اثرگذار باشد.

نام علمی

Butane

فرمول شیمیایی

C₄H₁₀

عدد اتمی

۱۸

جرم اتمی

g/mol 948/39

نقطه ذوب

° ۱۸۹-

نقطه جوش

° ۱۸۵.۹-

وزن مولکولی

Gr40

چگالی

۸۷۴/1gr/lit

حالت فیزیکی

گاز

مشخصات فیزیکی

بی رنگ و بی بو

حلالیت در آب

کم

خواص شیمیایی

گاز نجیب، واکنش‌ناپذیر

طبقه‌بندی ماده

گاز نجیب، غیرقابل احتراق، غیرواکنش‌پذیر

کلاس خطر (طبق GHS)

کلاس ۲.۲ – گاز غیرقابل اشتعال و غیرسمی

موارد ایمنی و خطرات گاز بوتان

نکات ایمنی و مخاطرات گاز بوتان و پیشگیری از خطرات احتمالی

طبقه بندی ماده

گاز قابل اشتعال-گازهای تحت فشار

نماد خطر

کلاس خطر(لوزی خطر)

لوزی خطر

خطرات

نکات ایمنی و توضیحات

خفگی

در صورت نشت در محیط‌های بسته، باعث کاهش اکسیژن و خفگی می‌شود.

در صورت خفگی فرد مورد نظر سریعا به محیطی با هوای ازاد انتقال داده شود.

سرمازدگی

تماس مستقیم با آن می‌تواند باعث سوختگی شدید سرمایی و آسیب‌های بافتی شود و باید از دستکش مخصوص سرما، محافظ صورت و لباس ایمنی هنگام کار با آرگون استفاده کنید.

فرآیند تولید گاز بوتان

گاز بوتان به طور طبیعی در منابع زیر یافت می‌شود و از طریق فرآیندهای مشخصی استخراج و خالص‌سازی می‌گردد.

۱.

استخراج از نفت خام و گاز طبیعی

نفت خام: نفت خام، مخلوط پیچیده‌ای از هیدروکربن‌ها در اندازه‌ها و اشکال مختلف است. هنگام پالایش نفت خام، فرآیندهای تقطیر و شکافت (کراکینگ) انجام می‌شود که در طی آن‌ها، هیدروکربن‌ها بر اساس نقطه جوششان جداسازی می‌شوند. بوتان که یک هیدروکربن C4 است، در دامنه دمایی تقطیر خاصی جدا شده و به عنوان یک محصول جانبی پالایش نفت خام به دست می‌آید.

گاز طبیعی: گاز طبیعی عمدتاً از متان (C1) تشکیل شده است، اما حاوی مقادیر قابل توجهی از اتان (C2)، پروپان (C3) و بوتان (C4) و هیدروکربن‌های سنگین‌تر نیز هست. این اجزای سنگین‌تر به عنوان "گاز ترش" یا "NGLs" (Natural Gas Liquids) شناخته می‌شوند. برای استخراج بوتان از گاز طبیعی، از فرآیندهای فشرده‌سازی، تبرید و جداسازی استفاده می‌شود.

۲.

روش‌های جداسازی و تصفیه بوتان از مخلوط هیدروکربن‌ها

پس از استخراج اولیه، مخلوط هیدروکربن‌ها نیاز به جداسازی و تصفیه برای دستیابی به بوتان با خلوص مورد نظر دارد. مهمترین روش‌های مورد استفاده عبارتند از:

تقطیر جزئی: (Fractional Distillation) این رایج‌ترین روش برای جداسازی هیدروکربن‌ها بر اساس نقطه جوش آن‌ها است. در برج‌های تقطیر، مخلوط گاز طبیعی یا محصولات پالایشگاهی به سمت بالا حرکت کرده و با سرد شدن، اجزای مختلف در سطوح متفاوتی از برج تقطیر شده و جدا می‌شوند. بوتان، با نقطه جوش مشخص خود، در بخش میانی برج تقطیر شده و جمع‌آوری می‌گردد.

جذب: (Absorption) در این روش، از مایعات جاذب (مانند روغن‌های معدنی یا هیدروکربن‌های سنگین‌تر) برای جذب هیدروکربن‌های سبک‌تر از جمله بوتان از جریان گاز طبیعی استفاده می‌شود. سپس، هیدروکربن جذب شده از مایع جاذب با حرارت یا کاهش فشار آزاد شده و جدا می‌گردد.

جذب سطحی: (Adsorption) در برخی موارد، از مواد جامد جاذب مانند زئولیت‌ها یا کربن فعال برای جذب انتخابی بوتان استفاده می‌شود. سپس، بوتان از ماده جاذب با اعمال خلاء یا حرارت جدا می‌گردد.

این فرآیندها اطمینان حاصل می‌کنند که بوتان با خلوص کافی برای کاربردهای مختلف، چه به صورت خالص و چه به عنوان بخشی از LPG، تولید شود.

انواع گاز بوتان

جدول ریسپانسیو خلوص
Purity grade (گرید خلوص) % Purity (درصد خلوص) Typical impurities (ppm) (آلاینده‌های رایج)
گرید ۲.۰ (صنعتی) ۹۹.۰% متان، اتان، پروپان (مجموعاً ۱۰,۰۰۰ ppm)
گرید ۴.۰ (آزمایشگاهی) ۹۹.۹۹% ایزوبوتان، آب، $CO_2$ (مجموعاً ۱۰۰ ppm)
گرید ۵.۰ (مرجع) ۹۹.۹۹۹% ایزوبوتان، پروپان (مجموعاً < 10 ppm)
۱.

گاز بوتان گرید ۲.۰

این گرید، راه‌حل عملی و اقتصادی برای کسب‌وکارهایی است که به حجم عظیمی از گاز با کیفیت استاندارد نیاز دارند. شما نمی‌خواهید برای خلوصی که در فرآیند شما نیازی به آن نیست، هزینه اضافی بپردازید. گرید ۲.۰ تضمین می‌کند که توان حرارتی پایدار و مصرف بهینه سوخت را بدون افزایش غیرمنطقی هزینه‌ها دریافت کنید. این گاز، اسب بارکش شماست که بدون وقفه، چرخ‌های تولید را می‌گرداند.

۲.

گاز بوتان گرید ۴.۰

برای متخصصان کنترل کیفیت، محققان و تولیدکنندگان قطعات حساس، هر ذره آلودگی یک ریسک بزرگ است. گرید ۴.۰ برای حل این مشکل طراحی شده: گازی با خلوص فوق‌العاده بالا که تداخل در کالیبراسیون دستگاه‌ها یا واکنش‌های شیمیایی شما را به حداقل می‌رساند. با انتخاب این گرید، شما عملاً روی قابلیت اطمینان داده‌هایتان سرمایه‌گذاری می‌کنید، نه فقط روی یک گاز خام.

۳.

گاز بوتان گرید ۵.۰

این محصول نهایی‌ترین گزینه در دنیای گاز بوتان است. اگر کار شما با استانداردهای مرجع جهانی یا ساخت مخلوط‌های گازی فوق‌دقیق سروکار دارد، به چیزی کمتر از گرید ۵.۰ فکر نکنید. این گاز، با تضمین خلوص «پنج نُه»، به شما این امکان را می‌دهد که اساس کالیبراسیون‌های خود را با اطمینان کامل بنا کنید. این بالاترین سطح از آرامش خاطر فنی است که می‌توانید تهیه کنید.

کاربرد گاز بوتان در صنایع مختلف چیست؟

با توجه به خواص منحصر به فرد این گاز، مبحث کاربرد گاز بوتان در صنعت و آزمایشگاه، دامنه بسیار گسترده‌ای را شامل می‌شود.

فندک‌ها: بوتان، به دلیل نقطه جوش مناسب و قابلیت حمل آسان در حالت مایع در فشارهای پایین، سوخت اصلی فندک‌های گازی است.

کپسول‌های کمپینگ و اجاق‌های سیار: کپسول‌های کوچک و قابل حمل حاوی بوتان یا مخلوط پروپان-بوتان، منبع اصلی سوخت برای آشپزی و گرمایش در فعالیت‌های خارج از منزل مانند کمپینگ، پیک‌نیک و کوهنوردی هستند.

گرمایش خانگی و صنعتی: در مناطقی که دسترسی به گاز طبیعی شهری وجود ندارد، بوتان )معمولاً در ترکیب با پروپان به عنوان ( LPGبه عنوان سوخت اصلی برای سیستم‌های گرمایش مرکزی، اجاق گاز، آبگرمکن و همچنین برای کاربردهای صنعتی مانند گرمایش کوره یا خشک‌کن‌ها استفاده می‌شود.

به عنوان ماده اولیه برای تولید اتیلن، پروپیلن و سایر مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. بوتان یکی از مواد اولیه کلیدی در صنایع پتروشیمی است. در فرآیند کراکینگ هیدروژنی (Hydrocracking) یا تبخیر (Steam Cracking)، بوتان تحت دما و فشار بالا قرار گرفته و به مولکول‌های کوچکتر و با ارزش‌تر مانند اتیلن (Ethylene) و پروپیلن (Propylene) تبدیل می‌شود. این اولفین‌ها، بلوک‌های ساختمانی اصلی برای تولید انواع پلاستیک‌ها (مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن)، رزین‌ها، الیاف مصنوعی و سایر مواد شیمیایی هستند.

به عنوان پیش‌ساز در سنتز ترکیبات آلی مختلف، مانند مالئیک انیدرید مورد استفاده قرار می گیرد. بوتان نه تنها برای تولید اولفین‌ها استفاده می‌شود، بلکه به عنوان یک ماده اولیه در سنتز مستقیم سایر مواد شیمیایی نیز کاربرد دارد. یکی از مهمترین این کاربردها، تولید مالئیک انیدرید (Maleic Anhydride) از طریق اکسیداسیون کاتالیستی بوتان است. مالئیک انیدرید خود ماده‌ای بسیار پرکاربرد در تولید رزین‌های پلی‌استر غیراشباع، پوشش‌ها، افزودنی‌های غذایی و دارویی است.

اگرچه مبردهای سنتی مانند فریون‌ها (CFCs) و (HCFCs و HFCs) در سیستم‌های تبرید رایج‌تر هستند، اما بوتان نیز به عنوان یک مبرد طبیعی )با کد ( R-600در برخی کاربردهای خاص، به ویژه در یخچال‌ها و فریزرهای خانگی مدرن (به دلیل اثرات زیست‌محیطی کمتر نسبت به مبردهای مصنوعی)، مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از بوتان به عنوان مبرد نیازمند ملاحظات ایمنی خاصی به دلیل قابلیت اشتعال آن است.

به دلیل قابلیت تبخیر آسان و فشار بخار مناسب، بوتان (به تنهایی یا در ترکیب با پروپان و ایزوبوتان) به طور گسترده‌ای به عنوان پیش‌ران (Propellant) در انواع اسپری‌های آئروسل استفاده می‌شود. این اسپری‌ها شامل محصولاتی مانند اسپری مو، رنگ، حشره‌کش‌ها، خوشبوکننده‌ها، کف ریش و مواد تمیزکننده هستند. در این کاربرد، بوتان مایع درون قوطی آئروسل، با فشار بخار خود، محصول را از طریق نازل به بیرون هدایت می‌کند.

انواع سیلندر گاز بوتان

سیلندرهای گاز بوتان به علت اشتعال پذیری از رنگ قرمز استفاده میشود.

نوع گاز

رنگ سیلندر (INSO 712)

جنس شیر (ISO 11114)

جنس سیلندر (ISO 11114)

گرید آزمایشگاهی

قرمز (۳۰۰۰)

برنج (B)
فولادهای کربنی (CS)
فولادهای ضد زنگ (SS)
آلیاژهای آلومینیوم (AA)

فولادهای کربنی قرار گرفته تحت عملیات حرارتی نرمالایزینگ (NS)
فولادهای آلیاژی قرارگرفته تحت عملیات آب دهی (کوئنچ) و برگشت دهی (تمپرینگ)
آلیاژهای آلومینیوم (AA)
فولادهای ضد زنگ (SS)

گرید صنعتی

جنس سیلندر

ظرفیت سیلندر(لیتر)

ارتفاع سیلندر(سانتی متر)

قطر سیلندر(سانتی متر)

وزن سیلندر(کیلوگرم)

ضخامت سیلندر(میلی متر)

آلومینیوم

۲

۵

۱۰

۴۰

۴۴

۵۸.۵

۸۲.۵

۱۵۶

۱۱

۱۴

۱۶

۲۵

۲.۱۸

۴.۸۶

۹.۰۴

۴۵.۰۶

۶.۵

۷.۱

۸.۱

۱۵.۳

فولادی

۵

۱۰

۴۰

۵۰

۵۵

۹۳

۱۴۲

۱۵۶

۱۴

۱۵

۲۴

۲۵

۸.۷

۱۴

۴۸.۹

۶۰.۸

۳.۶

۳.۶

۵.۷

۵.۸

شیرهای مورد استفاده برای سیلندر (کپسول) گاز بوتان (n-Butane, iso-Butane) باید دارای رزوه چپ‌گرد باشند تا از اتصال تصادفی به تجهیزات اکسیژن یا سایر گازهای قابل اشتعال جلوگیری شود و ایمنی کاملاً رعایت گردد.

خرید گاز بوتان

فرایند سفارش گاز بوتان شامل چند مرحله مهم است که به شما کمک می‌کند محصول مورد نظر را با کیفیت و قیمت مناسب دریافت کنید. در ادامه، مراحل فروش سیلندر گاز بوتان به ترتیب توضیح داده شده است:

۱. اعلام نیاز و مشخصات فنی

فرآیند با اعلام کتبی نیاز به گاز بوتان آغاز می‌شود. مشتری باید جزئیات حیاتی مانند حجم مورد نیاز، درجه خلوص، نوع بسته‌بندی (مثلاً سیلندر یا تانکر)، و زمان تحویل مورد نظر را مشخص کند. پس از آن، مکاتبات رسمی با کارشناسان فروش انجام می‌شود تا تمام ابهامات فنی، استانداردها و شرایط خاص قرارداد مورد بررسی و تأیید طرفین قرار گیرد.

۲. توافقات مالی و صدور اسناد خرید

بر اساس توافقات فنی، پیش‌فاکتور رسمی صادر می‌شود که در آن قیمت نهایی، جزئیات محصول، شرایط پرداخت (مثلاً پیش‌پرداخت، اقساط یا تسویه کامل) و زمان تحویل قید شده است. تأیید کتبی یا الکترونیکی این پیش‌فاکتور توسط مشتری، به منزله‌ی توافق نهایی بر شرایط مالی و قراردادی بوده و فرآیند آماده‌سازی محصول را فعال می‌کند.

۳. آماده‌سازی و کنترل کیفی

پس از تأیید پیش‌فاکتور، فرآیند تأمین و آماده‌سازی محصول (شامل پر کردن، بسته‌بندی و...) آغاز می‌شود. مهمترین بخش این مرحله، انجام بازرسی و کنترل کیفی نهایی است؛ در این بخش، خلوص، حجم و ایمنی بسته‌بندی گاز بوتان بررسی می‌شود تا کاملاً با مشخصات سفارش مطابقت داشته باشد. پس از تأیید نهایی کیفیت، فاکتور رسمی و قطعی خرید برای مراحل تحویل صادر می‌گردد.

۴. تدارکات ارسال و تسویه نهایی

گاز بوتان در بسته‌بندی استاندارد و ایمن نهایی شده و برای حمل و نقل بارگیری می‌شود. در مرحله پایانی، محصول به آدرس مشتری تحویل داده می‌شود و پس از تأیید دریافت بار، تسویه حساب نهایی طبق شرایطی که در پیش‌فاکتور تأیید شده بود (مانند پرداخت باقیمانده مبلغ)، صورت می‌گیرد و معامله به پایان می‌رسد.

قیمت گاز بوتان

قیمت گاز بوتان  بر اساس خلوص و حجم کپسول متفاوت خواهد بود. جهت ثبت سفارش و آگاهی از قیمت گاز بوتان از طریق شماره های موجود در سایت شرکت گاز اردستان با ما تماس بگیرید.

قیمت گاز بوتان

میزان خلوص گاز بوتان

تماس بگیرید

n-Butane 2.5

تماس بگیرید

n-Butane 3.5

استعلام قیمت گاز بوتان

قیمت لحظه‌ای گاز بوتان را استعلام کنید و بهترین پیشنهاد خرید را دریافت نمایید!

تماس بگیرید

سوالات متداول گاز بوتان

گاز بوتان (Butane gas) یکی از اعضای خانواده هیدروکربن‌های اشباع شده، معروف به آلکان‌ها، است. این ترکیب گازی بی‌رنگ و بی‌بو (در حالت خالص) است که تنها از اتم‌های کربن و هیدروژن تشکیل شده و تمامی پیوندهای بین اتم‌های کربن از نوع یگانه (سینگل باند) هستند.

فرمول شیمیایی گاز بوتان C4H10 است. دو ایزومر اصلی آن عبارتند از: نرمال بوتان (n-Butane) با ساختار خطی CH3-CH2-CH2-CH3 و ایزوبوتان (isobutane) یا ۲-متیل پروپان با ساختار شاخه‌ای CH3-CH(CH3)-CH3.

گاز مایع (LPG) مخلوطی از هیدروکربن‌های سبک است که عمدتاً شامل پروپان (C3H8) و بوتان (C4H10) می‌شود. نسبت این دو گاز در LPG بسته به منطقه، فصل و کاربرد متفاوت است.

بوتان در فشار اتمسفر استاندارد، در دمای -۰.۵ درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آید و در دمای -۱۳۸.۴ درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شود.

بوتان گازی است که چگالی آن سنگین‌تر از هوا است (حدود ۲.۷۳ کیلوگرم بر متر مکعب در مقابل ۱.۲۲۵ کیلوگرم بر متر مکعب هوا). این ویژگی باعث می‌شود در صورت نشت، در سطوح پایین‌تر تجمع یافته و در فضاهای بسته خطر انفجار یا خفگی ایجاد کند.

حد اشتعال گاز بوتان در هوا بین ۱.۶% (LEL) و ۸.۴% (UEL) است. این محدوده نشان می‌دهد که مخلوط هوا با غلظت بوتان بین این دو مقدار، در حضور جرقه، قادر به انفجار است. این پارامتر برای رعایت اهمیت ایمنی در استفاده از بوتان حیاتی است.

بوتان خالص دارای خلوص بسیار بالا (بالای ۹۹%) است و در کاربردهای حساس آزمایشگاهی، دارویی و تولید مواد شیمیایی تخصصی استفاده می‌شود. بوتان صنعتی خلوص کمتری دارد و حاوی مقادیر بیشتری ناخالصی است و معمولاً برای کاربردهای سوختی و عمومی به کار می‌رود.

بوتان از نفت خام از طریق فرآیندهای پالایش مانند تقطیر و شکافت (کراکینگ) و از گاز طبیعی با جداسازی اجزای سنگین‌تر (NGLs) از طریق فرآیندهایی مانند جذب و تقطیر جزئی استخراج و خالص‌سازی می‌گردد.

کاربردهای اصلی شامل: سوخت (فندک، کمپینگ، گرمایش)، ماده اولیه در صنایع پتروشیمی (تولید اتیلن و پروپیلن)، سنتز مواد شیمیایی (مانند مالئیک انیدرید)، پیش‌ران در اسپری‌های آئروسل و به عنوان مبرد در برخی یخچال‌ها است.

هنگام خرید گاز بوتان باید به کیفیت و خلوص، اعتبار تأمین‌کننده، مقدار و نوع بسته‌بندی سیلندر گاز بوتان، رعایت استانداردها و همچنین قیمت گاز بوتان که تحت تاثیر حجم خرید و نوسانات بازار انرژی است، توجه کرد. همچنین، دقت به مشخصات شیر سیلندر گاز بوتان و اطمینان از سلامت آن ضروری است.